به روز رسانی: 02 شهریور 1398 ساعت 14:35:46
تاریخ ثبت: 27 مرداد 1398 ساعت 15:52:01
آدرس کوتاه: https://sellfree.ir/16497
به‌جرات می‌توان گفت اسلام یکی از محبوب‌ترین و مورد احترام‌ترین مذاهب دنیا محسوب می‌شود. در این دین هر ساله اعیاد و مناسب‌های مختلفی برگزار می‌شود که هر کدام از آنها مراسم خاص خود را دارند. اما در این بین چند عید مورد توجه مسلمانان و حتی دنیا هستند. همان‌طور که می‌دانید هفته پیش عید سعید قربان را جشن گرفتیم که برای بعضی از مردم بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین عید سال به‌شمار می‌آید. با این همه نزد شیعیان عید سعید غدیر خم کم‌اهمیت‌تر از عید قربان نیست. در این روز پیامبر اسلام حضرت علی (ع) را به‌عنوان جانشین هود تعیین کرد. اما متاسفانه ایشان نتوانستند بلافاصله حکومت اسلامی را به‌دست بگیرند و اداره آن برعهده پیروان پیامبر اسلام گذاشته شد. اما آیا اطلاعات بیش‌تری در مورد این عید خجسته دارید؟ آیا می‌دانید عید غدیر خم دقیقا چه روزی است؟ در ادامه به این موضوع پرداخته‌ایم. پس با ما همراه باشید.عید غدیر
در حقیقت تاریخ عید غدیر (18 ذی الحجه) در تقویم شمسی برابر است با سه شنبه 29 مرداد 1398 و در تقویم میلادی مصادف با 20 آگوست سال 2019 است. و همان‌طور که در بالا اشاره شد یکی از بزرگ‌ترین اعیاد شیعیان محسوب می‌شود. نابر روایات و حدیث‌های مختلف در روز هجدهم ذی‌حجه سال دهم هجرت پیامبر اکرم (ص) به دستور خدا امام علی (ع) را به مقام خلافت و امامت منصوب کرد. این اتفاق مه به‌نام غدیر شناخته می‌شود، در حقیقت در سفر حجة الوداع سال دهم هجری و در سرزمین غدیر خم روی داد. سفر حجة الوداع آخرین حج پیامبر اسلام بود و بعد از مدتی ایشان دار فانی را وداع گفت.
در احادیث ما شییعیان مثال‌هایی هم چون عیدُاللهِ الاکبر (بزرگ‌ترین عید الاهی)، عید اهل بیت محمد(ص)، و اشرف الاعیاد (بزرگ‌ترین عید) برای این روز به کار رفته است. گفته می‌شود شیعیان در سراسر جهان این روز را جشن گرفته و مراسم مختلفی در گرامی‌داشت آن برگزار می‌کنند. در قرون اخیر برگزاری این جشن از شعائرشیعه محسوب می‌شود. جالب است بدانید در این همین موضوع استاد فرشچیان (نقاش مشهو معاصر) تابلویی را با محوریت واقعه عید غدیر خم ترسیم نموده که یکی از بهترین نمونه‌های موجود در جهان است و هم اکنون در موزه نگه‌داری می‌شود.
واقعه عید غدیر
آخرین پیامبر اسلام (ص) در ۲۴ یا ۲۵ ذی‌القعده سال ۱۰ هجری همراه با هزاران نفر (گفته می‌شود که این تعداد حتی به ۱۰۰ هزار نفر نیز می‌رسد) برای به جای آوردن مناسک حج، از مدینه به طرف مکه حرکت کرد.
درباره تعداد افراد حاضر در غدیر خم اختلاف‌نظر است. تعداد حاضران را ده هزار نفر، دوازده هزار نفر، هفده هزار نفر، هفتاد هزار نفر و ۱۲۰ هزار نفر گفته‌اند. برخی با توجه به گنجایش جمیعت در فضای غدیر خم، جمعیت مدینه در سال دهم هجری، در نظر گرفتن جمعیت حاضر در مکه در حجة الوداع، گزارش مبنی بر حضور ده هزار نفر در غدیر خم را مستندتر دانسته‌اند.
عمر بن خطاب، عثمان بن عفان، عایشه بنت ابوبکر، سلمان فارسی، ابوذر غفاری، زبیر بن عوام، جابر بن عبدالله انصاری، عباس بن عبدالمطلب، ابوهریره از صحابه‌ای بودند که در واقعه غدیر حاضر بوده و آن را بدون واسطه نقل کرده‌اند. واقعه غدیر در منابع شیعه و سنی نقل شده است. برخی از بخش‌های خطبه آن مانند «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» متواتر است.
از آنجا که این حج، آخرین حج پیامبر (ص) بود به حجة الوداع مشهور شد. وقتی اعمال حج پایان یافت و پیامبر اسلام (ص) همراه مسلمانان مکه را ترک و به طرف مدینه حرکت کرد، ۱۸ ذی‌الحجه به غدیر خم رسیدند، در این مکان جبرئیل آیه تبلیغ را بر پیامبر (ص) نازل کرد و از جانب خداوند، به رسول خدا (ص) امر نمود تا علی (ع) را به عنوان ولی و وصی بعد از خود، به مردم معرفی کند. به این ترتیب زنجیره امامان شکل گرفت و اولین امام از طرف خداوند معرفی شد. در ادامه بیشتر در مورد این آیه توضیح داده‌ایم.
نزول آیه تبلیغ
مسلمانان حج‌گزار پنج شنبه ۱۸ ذی الحجه به غدیر خم رسیدند و پیش از جدایی اهالی شام، مصر و عراق از جمعیت، جبرئیل آیه تبلیغ را بر پیامبر (ص) نازل کرد و از جانب خداوند، به رسول خدا (ص) امر نمود تا علی (ع) را به عنوان ولی و وصی بعد از خود، به مردم معرفی کند.
پس از نزول این آیه، پیامبر (ص) دستور توقف کاروان را صادر نمود و گفت آنانی که پیشاپیش حرکت می‌کنند، به محل غدیر بازگردند و کسانی که عقب مانده‌اند، به کاروان در غدیر خم، ملحق شوند.
خطبه غدیر
پیامبر (ص) پس از ادای نماز ظهر، خطبه‌ای ایراد کرد که به خطبه غدیر مشهور شد و در ضمن آن فرمود :«حمد و ستایش مخصوص خداوند است و از او یاری می‌خواهیم و به او ایمان داریم و از شر نفس‌هایمان و زشتی‌های کردارمان، به او پناه می‌بریم... خداوند لطیف و خبیر مرا خبر داد که من به زودی (به سوی او) فرا خوانده می‌شوم و (دعوت او را) اجابت خواهم نمود... من پیش از شما در کنار حوض (حوض کوثر) حاضر می‌گردم و شما در کنار آن بر من وارد می‌گردید، پس بنگرید که پس از من چگونه درباره ثقلین رفتار می‌کنید؛ ثقل اکبر کتاب خداست... و ثقل دیگر، عترت من است...»
سپس رسول خدا (ص)، دست علی (ع) را بلند نمود تا مردم او را ببینند و فرمود:«ای مردم، آیا من از خود شما، به ولایت [سرپرستی] شما سزاوار‌تر نیستم؟" مردم پاسخ دادند: "آری، ای رسول خدا." حضرت فرمود: "خداوند ولی من است و من ولی مؤمنین‌ام و من به خود شما، به ولایت [سرپرستی] شما سزاوار ترم. پس هر کس که من مولای اویم، علی مولای اوست." رسول خدا (ص) سه بار این جمله را تکرار کرد و فرمود: "خداوندا، دوست بدار و سرپرستی کن هر کسی را که علی را دوست دارد و او را مولای خود بداند و دشمن بدار هر کسی را که او را دشمن می‌دارد و یاری نما هر کسی را که او را یاری مینماید و به حال خود رها کن هر کس را که او را وا می‌گذارد." سپس خطاب به مردم فرمود: " حاضران این پیام را به غایبان برسانند.»
بنابر احادیت و روایات، پیامبر اکرم (ص)، در غدیر خم مردم را دور هم جمع کرد و دست حضرت علی (ع) را بلند نمود تا همگان او را ببینند و فرمود: «ای مردم، آیا من از خود شما، بر شما بیشتر ولایت ندارم؟» مردم پاسخ دادند: «آری، ای رسول خدا.» حضرت فرمود: «خداوند ولی من است و من ولی مؤمنین هستم و نسبت به آنان از خود آنان بیشتر ولایت دارم. پس هر کس که من مولای اویم، علی مولای اوست.» رسول خدا (ص) برای این‌که تمام مردم مفهوم این جمله را متوجه شوند سه بار این جمله را تکرار کرد و سپس دوباره فرمود: «خداوندا، دوست بدار و سرپرستی کن، هر کسی که علی را دوست و سرپرست خود بداند و دشمن بدار هر کسی که او را دشمن می‌دارد و یاری نما هر کسی که او را یاری مینماید و به حال خود رها کن، هر کس که او را وا می‌گذارد.» پس خطاب به مردم فرمود: «حاضران این پیام را به غایبان برسانند.»
نزول آیه اکمال بر پیامبر اکرم
هنوز جمعیت متفرق نشده بودند که دوباره جبرئیل نازل شد و از جانب خداوند، آیه سوم سوره مائده نازل شد که به آیه اکمال مشهور است. در بخشی از آیه آمده است: «الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکمُ الْإِسْلامَ دیناً؛ امروز دین شما را کامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام کردم و دین اسلام را برای شما پسندیدم.»
بیعت کردن مسلمانان با حضرت علی (ع) در واقعه غدیر خم در کتاب حبیب السیرکه توسط غیاث‌الدین خواندمیر در هرات در قرن دهم هجری و شانزدهم میلادی تهیه شده است.
تبریک به امام علی (ع) از سوی حاضران
در این هنگام، مردم به امیرمؤمنان (ع) تهنیت گفتند. از جمله کسانی که پیشاپیش سایر صحابه، به امام علی (ع) تهنیت گفتند، ابوبکر و عمربودند. عمر پیوسته خطاب به امیر مؤمنان (ع) می‌گفت: بر تو گوارا باد! ای پسر ابوطالب!، تو مولای من و مولای هر مرد و زن با ایمان گشتی.
پیامبر (ص) نیز دستور داد خیمه‌ای برای علی (ع) برپا کردند و به مسلمانان فرمان داد دسته دسته خدمت ایشان برسند و به عنوان امیرمؤمنان به او سلام دهند و همه مردم حتی همسران رسول خدا (ص) و همسران مسلمانان، دستور پیامبر (ص) را عملی ساختند.
به این ترتیب این پیام حتی به غایبان آخرین حج پیامبر اکرم رسید. اما به‌نظر می‌رسد پیروان پیامبر اسلام به این پیام گوش ندادند و خود بر مسند حکومت نشستند. اما در تاریخ آمده است که حکومت این افراد مدت زمان زیادی طول نکشید و بالاخره اما علی (ع) (حتی برای مدت کوتاهی) توانست حکومت خود را برقرار کند. این حکومت حتی تا حالا نیز که از آن واقع قرن‌ها می‌گذرد، این حکومت‌داری نمونه زبانزد عام و خاص است. برای مثال در کتاب‌های تاریخی اشاره شده است که حکومت عدل را به‌طور گسترده‌ای بین مردم تقسیم کرده است. از این رو مظلومان مورد حمایت دولت قرار می‌گرفتن و ظالمان سریعا به سزای اعمال خود می‌رسیدند. این همان چیزی بود که پیامبر اکرم انتظار داشت و تنها با جانشینی حضرت علی میسر می‌شد. اما متاسفانه به دلایل گوناگونی - ازجمله فشار ظالمان و صاحبان سرمایه که پول خود را از راه‌های حرام به‌دست می‌آورند - این حکومت نتوانست سال‌های متمادی دوام داشته باشد.
تاریخچه عید غدیر خم
مسلمانان و به‌خصوص شیعه از دوره‌های نخست، روز غدیر را یکی از عیدهای بزرگ می‌دانسته‌اند و این روز در میان ایشان به عید غدیر معروف و مشهور است. مسعودی (متوفای ۳۴۶ قمری) تاریخ نگار قرن چهارم قمری در التنبیه و الاشراف نوشته است که فرزندان و شیعیان امیرالمؤمنین این روز را بزرگ می‌دارند. کلینی (متوفای ۳۲۸ قمری) محدث قرن چهارم نیز در روایتی جشن گرفتن شیعیان را نقل کرده است.
پیش از آن نیز فیاض بن محمد بن عمر طوسی روایتی نقل می‌کند که امام رضا (ع) روز غدیر را عید می‌گرفته است و در سال ۴۸۷ قمری بیعت با مستعلی بن مستنصر (از حاکمان مصر) در روز عید غدیر خم صورت گرفته است. در مصر خلفای فاطمی عید غدیر را رسمیت دادند و در ایران از سال ۹۰۷ قمری که شاه اسماعیل صفوی به سلطنت رسید، عید غدیر از اعیاد رسمی است.
در قرن‌های اخیر برگزاری جشن عید غدیر از شعائر شیعه محسوب می‌شود. در نجف همه ساله در روز عید غدیر مراسمی در حرم علوی برگزار می‌شود و رجال و علمای شیعه و سفرای کشورهای اسلامی در آن حضور یافته، خطابه‌ها و قصائد غدیریه خوانده می‌شود. در یمن شیعیان زیدی روز غدیر را با جشن و چراغانی برگزار می‌کنند. شب عید غدیر نیز در میان مسلمانان از شبهای معروف شمرده می‌شود.
برخی از اعمال عید غدیر خم
- روزه گرفتن
- غسل کردن
- خواندن زیارت امین الله
- خواندن دعای ندبه
- گفتن این تهنیت در هنگام ملاقات مؤمنین: "اَلحمدُ لِلهِ الّذی جَعَلَنا مِنَ المُتَمَسّکینَ بِولایةِ اَمیرِالمؤمنینَ و الائمةِ المَعصومینَ علیهم السلام"
- پوشیدن لباسهای نیکو
- زینت کردن
- استعمال بوی خوش
- صله رحم
- اطعام مومنین
- خواندن زیارت غدیریه
عید غدیر به روایت معصومین
زیاد بن محمد می‌گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم: آیا مسلمانان عیدی غیر از عید قربان و عید فطر و روز جمعه دارند؟ فرمود: «آری، روزی که رسول خدا صلی الله علیه و آله ، امیرمؤمنان علی علیه السلام را (به خلافت و ولایت) منصوب کرد».
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «روز غدیر خم، برترین عیدهای امت من است، و آن روزی است که خداوند بزرگ دستورداد برادرم، علی بن ابی طالب را به عنوان پرچمدار (و فرمانده) امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم به دست او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل، و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را دین آنان قرار داد».
حضرت امام رضا علیه السلام به نقل از جدش امام صادق علیه السلام فرمود: «روز غدیر خم، درآسمان مشهورتر از زمین است».
امام صادق علیه السلام فرمود: «به خدا قسم اگر مردم فضیلت واقعی روز غدیر را می شناختند، فرشتگان روزی ده بار با آنان مصافحه می کردند. بخشش های خدا به کسی که آن روز را شناخته، قابل شمارش نیست».
امام صادق علیه السلام فرمود: «عید غدیر، روز عبادت و نماز و سپاس و ستایش خداست، و روز سرور و شادی است؛ به دلیل ولایت ما خاندان که خدا بر شما منت گذاشت. من دوست دارم شما آن روز را روزه بگیرید».
از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمود: «یک درهم دادن به برادران با ایمان و معرفت در روز عید غدیر، برابر هزار درهم (در روزهای دیگر) است؛ بنابراین، در این روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان».
امام صادق علیه السلام از پدر بزرگوارش حضرت باقرالعلوم علیه السلام نقل کرد که فرمود: «شیطان چهار بار ناله نومیدی سر داد؛ روزی که مورد لعن خدا قرار گرفت، روزی که از آسمان به زمین هبوط کرد، روزی که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به پیامبری مبعوث شد، و روز عید غدیر خم».
نظرات سوالات
ثبت نظر (5 امتیاز)
سوال جدید (5 امتیاز)